Aan de slag met de CSRD (update 31 mei 2024)

De afgelopen maanden zijn verschillende hulpmiddelen en handvatten gepubliceerd om aan de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) te voldoen. In dit artikel zijn de belangrijkste op een rijtje gezet.

Inleiding

Op verzoek van de Europese Commissie heeft de European Financial Reporting Advisory Group (EFRAG) de European Sustainability Reporting Standards (ESRS) ontwikkeld. De ESRS zijn rapportagestandaarden voor de CSRD. De ESRS zijn op 31 juli 2023 door de Europese Commissie goedgekeurd. Op 31 mei 2024 heeft EFRAG de definitieve handleiding voor het uitvoeren van een dubbele materialiteitanalyse en waardeketenanalyse en het definitieve overzicht ESRS datapunten met een toelichting gepubliceerd.

Overgangsbepalingen

  1. In het allereerste rapportagejaar mogen ondernemingen rapportages over verwachte financiële effecten van klimaat- en andere milieugerelateerde effecten, risico’s en kansen achterwege laten.
  2. Ondernemingen mogen voor de eerste drie jaar van verslaggeving de toelichting over verwachte financiële effecten beperken tot kwalitatieve informatie. Als het praktisch niet haalbaar is om kwantitatieve informatie op te stellen, geldt dit alleen voor klimaatgerelateerde financiële effecten.
  3. Voor het eerste rapportagejaar mogen ondernemingen bepaalde rapportagevereisten en datapunten over eigen personeel (ESRS S1) overslaan, zoals sociale bescherming, werknemers met een handicap, gezondheid en veiligheid en werk-privébalans.
  4. Ondernemingen en groepen die niet meer dan 750 werknemers hebben, krijgen speciale vrijstellingen:
  • In het eerste rapportagejaar mogen deze ondernemingen alle eisen met betrekking tot hun eigen personeel (ESRS S1) en scope 3 GHG-emissies (datapunt van ESRS E1) overslaan.
  • Gedurende de eerste twee rapportagejaren mogen deze ondernemingen ook rapportages over biodiversiteit en ecosystemen (ESRS E4), werknemers in de waardeketen (ESRS S2), getroffen gemeenschappen (ESRS S3) en consumenten en eindgebruikers (ESRS S4) achterwege laten.

Educatieve video’s over de eerste set concept-ESRS

EFRAG heeft 12 educatieve video’s gemaakt over alle concept-ESRS. De presentatie die in iedere video wordt toegelicht kan op dezelfde pagina worden gedownload.

Samenvatting van alle (12) ESRS standaarden

In totaal zijn er 12 standaarden (ESRS) waarvan 2 algemene (deze zijn verplicht), 5 voor het milieu, 4 voor sociale aspecten en 1 voor governance aspecten. Afhankelijk van of een thema materieel is, moet hierover worden gerapporteerd. BDO heeft van iedere standaard onder meer definities, rapportagevereisten, vrijwillige en op basis van een materialiteitsanalyse verplichte datapunten/beleid, maatstaven en doelstellingen samengevat. De lijst met definities en afkortingen op pagina 5 is heel handig. Klik hier voor de samenvatting “Sustainability at a glance” van BDO.

*Update: Naast de 12 sector-agnostische standaarden, worden sectorspecifieke standaarden ontwikkeld. Het gaat hier om sectoren met een hoge carbon footprint zoals olie & gas. De goedkeuring van deze sectorspecifieke ESRS is op 2 mei 2024 verplaatst van 30 juni 2024 naar 30 juni 2026, evenals de goedkeuring van ESRS voor niet-EU-bedrijven. Hierdoor kunnen ondernemingen zich concentreren op de implementatie van de eerste reeks ESRS.

Stappenplan

Verschillende organisaties hebben een stappenplan gepubliceerd om CSRD-compliant te worden. Hieronder volgen enkele voorbeelden.

Handleiding voor het uitvoeren van een dubbele materialiteitsanalyse*

Het dubbele materialiteitsprincipe ligt aan de basis van de CSRD. Volgens dit principe worden belangrijke thema’s en onderwerpen aan twee kanten belicht: enerzijds de financiële ESG-risico’s en kansen die van buitenaf op de organisatie afkomen (outside-in), en anderzijds de positieve of negatieve impact van de organisatie zelf op de samenleving en milieu (inside-out). EFRAG heeft op 25 oktober 2023 een handleiding voor het uitvoeren van een materialiteitsanalyse gepubliceerd.

Op 22 december 2023 heeft EFRAG de concept handleiding voor het uitvoeren van een dubbele materialiteitsanalyse op hun website gepubliceerd met de vraag om voor 2 februari 2024 feedback te geven (consultatie).

*Update: Op 31 mei 2024 heeft EFRAG de definitieve handleiding voor het uitvoeren van een dubbele materialiteitsanalyse gepubliceerd.

SASB Standards heeft voor 77 sectoren in kaart gebracht welke ESG-thema’s voor beleggers materieel zijn. Deze 77 ‘industry-based SASB Standards’ kunnen hier worden gedownload.

Do’s en Dont’s naar aanleiding van FAQs in de handleiding (bronnen: Handleiding voor het uitvoeren van een dubbele materialiteitsanalyse, EFRAG, 22 december 2023. Artikelen op LinkedIn van Hans van Dam, januari en februari 2024):

  • Impact materialiteit
    • FAQ 4. Kan een negatieve impact op mens en milieu worden verrekend met een positieve impact? Nee. Verrekening mag niet worden verward met compensatie zoals met carbon credits.
  • Dubbele materialiteitsanalyse
    • FAQ 7. Hoe vaak moet een onderneming haar dubbele materialiteitsanalyse bijwerken? Minimaal jaarlijks. De onderneming is verplicht haar materiële IRO’s (impact, risks en opportunities) jaarlijks te rapporteren. Dit betekent niet dat ieder jaar een dubbele materialiteitsanalyse moet worden uitgevoerd. Interne en externe veranderingen met een grote materiële impact moeten worden gerapporteerd. Denk daarbij aan de impact van fusies en overnames, natuurrampen en nieuwe duurzaamheidswetgeving.
    • FAQ 11. Moeten de IRO’s van een duurzaamheidskwestie worden samengevoegd voor de materialiteitsbeoordeling? Nee. Een duurzaamheidskwestie hoeft niet materieel te zijn vanuit impact én financieel perspectief om materieel te zijn voor verslaggeving. Impactmaterialiteit of financiële materialiteit, 1 van de 2, is voldoende om als materieel te worden beschouwd.
  • Stakeholder engagement
    • Vereisen de ESRS een actieve dialoog met getroffenen belanghebbenden? Nee. De ESRS vereisen openbaarmaking van de materialiteitsanalyse en de uitkomsten ervan, maar schrijven dit niet voor.
      ESRS 1 paragraaf 24 wijst er wel op dat betrokkenheid van belanghebbenden centraal staat in de materialiteitsbeoordeling.
  •  Reporting
    • FAQ 21. Als een kwestie alleen vanuit financieel perspectief van materieel belang is, moet de toelichting dan alle informatie inclusief impact materialiteit bevatten of alleen informatie over de financiële materialiteit? Alle informatie, behalve wanneer duidelijk kan worden uitgelegd dat bepaalde informatie geen beslissingsnuttige informatie bevat voor andere belanghebbenden.
    • FAQ 23. Wanneer een onderneming al maatregelen heeft getroffen om milieueffecten te vermijden, te beperken, te herstellen of te compenseren, moet zij dan al vóór deze maatregelen verslag uitbrengen over de impact? Ja, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen historische/actuele impact en potentiële impact.
      • Als milieueffecten zich in het verleden hebben voorgedaan en nog niet volledig zijn verholpen, moet dit worden gerapporteerd. Als deze effect en volledig zijn verholpen en niet meer materieel zijn, dan kan rapportage achterwege blijven.
      • Als er procedures bestaan om potentiële effecten te vermijden, te minimaliseren, te herstellen of te compenseren, moeten de potentiële impact, waarschijnlijkheid ervan en procedures die zijn ingevoerd om de potentiële impact te voorkomen of te beheersen worden gerapporteerd.
    • FAQ 24. Moet de onderneming ook rapporteren over materiële zaken die niet worden beheerst en/of waarvoor nog geen actie is ondernomen? Ja, vanzelfsprekend.

Handleiding voor het uitvoeren van een waardeketenanalyse*

Bij het bepalen van materiële thema’s moeten volgens de CSRD belanghebbenden in de waardeketen van een onderneming worden betrokken. Dit zijn bijvoorbeeld klanten, leveranciers, medewerkers, financiers en de maatschappij. Zij helpen scherp te krijgen welke ESG thema’s belangrijk zijn voor een onderneming en vanuit welk ambitieniveau deze thema’s worden aangepakt. EFRAG heeft op 25 oktober 2023 een handleiding voor het uitvoeren van een waardeketenanalyse gepubliceerd.

Op 22 december 2023 heeft EFRAG de concept handleiding voor het uitvoeren van een waardeketenanalyse op hun website gepubliceerd met de vraag om voor 2 februari 2024 feedback te geven (consultatie). Belangrijkste veranderingen ten opzichte van de vorige editie (bron: Hans van Dam, LinkedIn, 12 januari 2024.):

  • In lijn met de handleiding voor het uitvoeren van een materialiteitsanalyse, is de structuur van hoofdstuk 1 aangepast;
  • Consistent gebruik van afkortingen, zoals VC voor Value Chain in plaats van Venture Capital;
  • Extra paragraaf (38) over hoe om te gaan met ‘associates & joint ventures’ in de waardeketen;
  • Extra paragraaf (44) over ‘operational control’ bij ESRS E2 Water en ESRS E4 Biodiversity;
  • Meer voorbeelden, bijvoorbeeld in paragraaf 48 voor ‘associates & joint ventures.

*Update: Op 31 mei 2024 heeft EFRAG de definitieve handleiding voor het uitvoeren van een waardeketenanalyse gepubliceerd.

Overzicht van ESG-datapunten*

EFRAG heeft op 25 oktober 2023 een concept Excel-overzicht van alle ESRS datapunten gepubliceerd met een toelichting daarop in een handleiding. Het overzicht geeft voor iedere standaard aan welke datapunten vrijwillig of verplicht zijn, wat het datatype is (bijvoorbeeld een verhaal, percentage of bedrag) en wat de relatie is met andere duurzaamheidswetgeving (SFDR, Pillar 3). Terwijl ondernemingen vooral bezig zijn met kwantitatieve datapunten zoals de CO2 uitstoot of het energieverbruik, worden kwalitatieve indicatoren (‘narratives’) zoals het hebben van een mensenrechtenbeleid vaak onderschat. Maar liefst 57% van de indicatoren is kwalitatief en 13% is semi-kwalitatief (zie onderstaande tabel).

Bron: Amanda Koefoed Simonsen, LinkedIn, 11 januari 2024.

Op 22 december 2023 heeft EFRAG het concept overzicht met ESG-datapunten met daarnaast een toelichting op hun website gepubliceerd met de vraag om voor 2 februari 2024 feedback te geven (consultatie). Begin mei 2024 heeft EFRAG een update van het aantal datapunten gepubliceerd, opgesplitst in “shall” (verplichte) en “may” (vrijwillige) datapunten. In totaal bevat de toelichting op de “EFRAG IG 3: Lijst van ESRS-datapunten” 36 datapunten minder in vergelijking met de vorige versie (787 om 823 datapunten), waarvan 24 verplichte en 2 vrijwillige. Met name ESRS E5 bevat minder (-20) datapunten.

*Update: Op 31 mei 2024 heeft EFRAG het definitieve overzicht ESRS datapunten met een toelichting gepubliceerd.

Hulpmiddel voor data gap-analyse

Het Excel-overzicht van alle ESRS datapunten kan een hulpmiddel zijn voor het uitvoeren van een gap-analyse door het overzicht uit te breiden met informatie over welke datapunten materieel zijn, welke datapunten wel of niet beschikbaar zijn, wat de bron is en wat gedaan moet worden om gaten te vullen (wanneer, door wie en met welke prioriteit).

Antwoorden op vragen

EFRAG heeft een ESRS Q&A Platform opgezet voor antwoorden op technische vragen. Vragen kunnen via een online formulier worden gesteld. Op dit platform is een archief met vragen en antwoorden gepubliceerd. Tenslotte heeft EFRAG alle vragen en antwoorden in de periode januari-mei 2024 gepubliceerd.

Relatie CSRD met de Taxonomieverordening

ESRS 1 bevat algemene vereisten voor een duurzaamheidsverklaring. Hierin wordt uitgelegd dat de duurzaamheidsverklaring informatie moet bevatten overeenkomstig artikel 8 van de Taxonomieverordening. Het gaat hier om bijdragen aan 6 milieudoelstellingen van de Taxonomie (klimaatmitigatie, klimaatadaptatie, water, circulaire economie, vervuiling en biodiversiteit). Artikel 8 is van toepassing op financiële (vermogensbeheerders, pensioenfondsen, kredietinstellingen en verzekeraars) en niet-financiële ondernemingen die onder de CSRD vallen.

De implementatie van artikel 8 is verdeeld in twee fasen.

  1. In fase 1 moesten financiële ondernemingen over het kalenderjaar 2022 en 2023 het bedrag rapporteren dat is geïnvesteerd in economische activiteiten die voorkomen in de lijst van economische activiteiten die bijdragen aan de 6 milieudoelstellingen van de Taxonomieverordening (‘Taxonomy-eligible’).
  2. Vanaf het kalenderjaar 2024 moeten financiële ondernemingen ook het bedrag rapporteren van economische activiteiten die voldoen aan alle technische screeningscriteria van de Taxonomieverordening (‘Taxonomy-aligned’). Dit zijn ‘significant contribution’ criteria, ‘do no significant harm’ criteria en ‘minimum safeguards’.

Het EU Taxonomy Compass bestaat uit de lijst van (151) economische activiteiten die bijdragen aan een of meerdere milieudoelstellingen van de Taxonomieverordening. Door op een milieudoelstelling van een activiteit te klikken, worden alle alle technische screeningscriteria getoond.

Hulp nodig bij het voldoen aan duurzaamheidswetgeving?

Neem contact op met Bas Knol: 06 5203 4724, bas.knol@esgsupport.nl.

Bronnen

Meer interessante artikelen